شنا و سلامت مغز و روح
مغز در زمان شنا کردن چه واکنشی نشان می‌دهد؟
شنا ورزشی ذهنی است. عملکرد مغز، در اثر فرآیندی موسوم به نورژنز یا نورون‌زایی ناحیه‌ی هیپوکامپ (hippocampal neurogenesis) بهبود می‌یابد. در این فرآیند، مغز سلول‌های از دست رفته در اثر استرس را جایگزین می‌کند. همچنین زمانی که با آب برخورد می‌کنید، به دلیل خنکی آب، بلافاصله حال شما بهتر می‌شود و از خستگی و افسردگی رها می‌شوید.
در مطالعه‌ی تازه‌ای توسط دکتر هوارد کارتر از دانشگاه استرالیای غربی، دانشکده علوم ورزشی، چگونگی واکنش مغز در زمان شنا کردن مشخص شده است. گروهی از دانشمندان به رهبری کارتر، این فرضیه را مطرح کرده‌اند که غوطه‌ور شدن در آب تا سطح دهلیز راست قلب، موجب افزایش گردش خون در درون مغز می‌شود. دهلیز راست در سمت راست بالای قلب قرار دارد و یکی از چهار حفره‌ی توخالی قلب است. خون توسط دو رگ بزرگ، وارد دهلیز راست می‌شود. این رگ‌ها، ورید اجوف فوقانی و ورید اجوف تحتانی نام دارند. وظیفه‌ی این دو رگ، بازگرداندن خونی است که اکسیژن را به بخش‌های مختلف بدن رسانده است. خون بازگردانده شده دارای اکسیژن کمی است. سینوس کرونری، رگ کوچک‌تری در دیواره‌ی قلب است که خون را به درون دهلیز راست، تخلیه می‌کند.
دکتر هوارد کارتر در مجله‌ی آمریکایی فیزیولوژی (American Journal of Physiology) می‌گوید: «ما دریافته‌ایم زمانی که فرد تا سطح قلب خود در آب غوطه‌ور است، جریان خون در مغز او سریع‌تر از زمانی است که بر روی زمین قرار دارد. این یافته‌ها زمینه را برای انجام بررسی‌های بیشتر در مورد تاثیرات شنا بر سلامت عروق مغزی، مهیا می‌کند.»
وقتی شرکت‌کنندگان در آب غوطه‌ور بودند، جریان خون در شریان مغزی میانی آنها به میزان ۱۴ درصد افزایش یافت، در حالی که جریان خون در شریان مغزی خلفی آنها نیز ۹ درصد افزایش داشت.
به گفته‌ی کارتر: « در انواع مختلف فعالیت‌های آبی، مانند ایروبیک در آب و شنا نیز، مانند ورزش‌های زمینی، اثرات وارد شده بر عملکرد قلب و جریان خون در مغز، تفاوت اندکی با یکدیگر دارند.»
علاوه بر این، شنا می‌تواند سلامت روحی شما را نیز بهبود ببخشد
شنا کمک می‌کند تا محرک‌های خارجی را از خود دور کنید: زمانی‌که در آب غوطه‌ور می‌شوید، صداهای خارجی قطع می‌شوند. تنها چیزی که حس می‌کنید، تماس آب با پوست شماست. بر تنفس، کف استخر و آرامش آب تمرکز می‌کنید. زمانی‌که شنا می‌کنید، همه چیز ساده می‌شود. شنا یک جور مدیتیشنِ در حال حرکت است.
شنا شکلی عالی از ورزش با عوارض اندک است: حرکت نرم و روان در میان آب، موجب پمپاژ خون در قلب می‌شود. این برای ماهیچه‌ها و ریه‌ها نیز عالی است و فشار کمی بر مفاصل شما وارد می‌کند. زمانی که از بدن خود مراقبت می‌کنید، سلامتی روحی شما نیز تا حد زیادی بهبود می‌یابد. چند بار در هفته شنا کردن، راه بسیار خوبی برای ورزش کردن و بهتر شدن حال شماست.
شنا موجب آزاد شدن اندورفین می‌شود: شنای خوب موجب آزاد شدن ترکیبات طبیعیِ ایجاد احساس خوب در شما می‌شود که اندورفین نام دارند. شنا می‌تواند هورمون‌های استرسِ جنگ و گریز اضافی را به آرامش عضلانی تبدیل کند. نهایتا در نتیجه‌ی رهایی از استرس، رشد سلول‌های مغزی جدید نیز افزایش می‌یابد.
(رضا ملازینل)
