دریای خزر

مقدمه

حیات از آب است و زندگی تمامی موجودات به آن بستگی دارد. اولین تمدن ها نیز در کنار آب ها شکل گرفته است، زیرا باعث آبادانی و توسعه و پیشرفت بشریت می شده است. اما پس از گذشت سال ها و با افزایش روز افزون جمعیت و همین طور پیشرفت و توسعه ماشینی بر آلودگی ها از جمله آب شدت گذاشته و حتی باعث نابودی بسیاری از منابع آبی و غیره شده است .

این آلودگی ها که عمدتاً انسان ساخت می باشد اثرات زیان باری نه تنها بر آبزیان بلکه بر خود انسان نیز داشته است. از میان این آلودگی ها تأثیرات فلزات سنگین بیش از همه خود را نشان داده است. عناصر بسیار سمی همچون جیوه و سرب که نهایتا مرگ را به دنبال خواهند داشت. محدوده مورد بررسی ما در این مطالعه دریای خزر میباشد که با تکیه بر بررسی عوامل مذکور، در پی پاسخ به این سؤالات هستید که او آیا تا به حال انتقال آلودگی از آبزیان به انسان در این منطقه مشاهده شده است یا خیر و ثانیا اینکه آیا مردمی که در حاشیه آب ها و مناطق ساحلی زندگی و از آبزیان تغذیه می کنند به نسبت سایر افراد ساکن مناطق دیگر سالم تر هستند یا نه؟ سرانه مصرف آبزیان در دنیا س رانه مصرف آبزیان در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه اختلاف مصرف بین آنها بسیار متفاوت می باشد. متوسط سرانه مصرف سایر کیلوگرم برای هر نفر در سال ۸ کمتر از ۲۰۰۵ آبزیان در ایران در سال ۴ در حالی که متوسط سرانه مصرف آبزیان در جهان ۱۶ کیلوگرم می باشد و این رقم در کشوری ژاپن به طور میانگین حدود ۶۴ کیلوگرم ذکر شده است و همین امر باعث گسترش و پیشرفت چشم گیر صنایع شیلاتی در کشور مذکور و سایر کشورهای آسیای شرقی شده است . براساس جدید ترین آمار سازمان خوار و بار FAO- State of.World Fisheries and Aquaculture 2014. FAO.org

تشریحی که در آمارنامه تحلیلی، کشاورزی ملل متحد منتشر ۲۰۱۴ خود را در مورد تولید و مصرف جهانی آبزیان برای سال کرد، نرخ افزایش تولید آبزیان برای مصرف انسانی در پنج دهه گذشته ۳ درصد بوده همین طور متوسط معادل که نسبت به نرخ افزایش ۱۲ درصد جمعیت جهانی در همین زمان بوده است . این حاکی از میانگین ۶ درصد افزایش مصرف سرانه آبزیان در جهان بوده است. مصرف سرانه آبزیان ۹ از مقدار ۱۹به بیش از ۱۹۶۰ کیلوگرم در دهه ۹. کیلوگرم در سال ۲ رسیده است که نمایانگر استقبال عمومی از افزایش مصرف 2012 The آبزیان است.

در میان این آلودگی ها اثرات فلزات سنگین به مراتب خود را بیشتر پر انسان ها نشان داده است، خطرناک هستند. به طوری که یکی از اساسی ترین مسئله در ارتباط با فلزات سنگین عدم متابولیزه شدن آنها در بدن می باشد. فلزات سنگین پس از ورود به بدن از بدن دفع نشده بلکه در بافت هایی مثل چربی، عضلات، استخوان ها و مفاصل انباشته می گردند، که همین امر موجب بروز بیماری ها و عوارض متعددی در بدن می شود. تمامی این تأثیرات به قرار گرفتن محدوده آبی موردن رو میزان جمعیت، رشد صنعتی، میزان ذخایر آبی و نوع رژیم غذایی افراد آن به ۱۳۹۲ و ۱۳۸۵-۸۶ منطقه بستگی دارد.

پژوهش حاضر در سال های روس مروری کتابخانه ای و براساس مشاهدات و بررسی های میدانی بر به عنوان نمونه از حی وجود Caspian Sea روی دریای خزر آلودگی ها، نوع آنها و اثرات هر گروه انجام شده است. طبق بررسی ها هیچ گونه بیماری از انتقال آبزیان به انسان گزارش نشده است. تنها به یک . مورد بیماری نکروز عصبی که در بین ماهیان کفال دیده شده بود گزارش شده است، که تأثیری بر انسان نداشته است و نهایتا به بیماری سرطان معده اشاره شده که ناشی از موقعیت جغرافیایی همراه با خاک حاوی مولبدن است. در ادامه سایر پارامترها به تفصیل تشریح گردیده است.

برخی از عوامل بیماری خزر اول: اکتشافات، چاه زدن ها و لوله کشی ها و بهره برداری از نفت و گاز و تخلیه مواد نفتی کشتی ها و نفتکش های کشورهای نفت خیز حاشیه خزر به عنوان عامل تعیین کننده .

دوم: نابودی جنگل و تالاب ها و زیستگاه های دائمی یا موقت انواع پرندگان آبزی و دیگر حیوانات.

سوم: ورود فاضلاب های حاوی مواد سمی شیمیایی به رودخانه ها، به دلیل عدم وجود سیستم تصفیه در کارخانجات صنعتی و همچنین عدم کنترل این کارخانجات از طرف ارگان های محیط زیست، برای پیش گیری ومنع استفاده از مواد شیمیایی غیر مجاز و خطرناک، مواد آلوده کننده روانه رودخانه ها می شوند. نشر سموم دفع آفات نباتی و کود های شیمیایی به رودخانه ها، عدم کنترل و در نتیجه امکان وجود مواد خطرناک و غیر مجاز در انواع شوینده هایی که در مصرف خانگی استفاده می شوند و همچنین نبود سیستم فاضلاب و یا تصفیه که مانع از ریختن مواد آلوده کننده به رودخانه ها شود.

 

منابع آلودگی دریایی

١. آلودگی ناشی از حفاری در دریا

۲. آلودگی ناشی از تخلیه مواد زاید و س می، تخلیه زوائد اتمی که خطرناکترین اقدام بشمار می آید.

۳. آلودگی ناشی از کشتی ها

۴. آلودگی ناشی از اتمسفر

۵ . حفاری و اکتشاف در بستر عمیق دریاها ۶. آلودگی ناشی از منابع مستقر در خشکی

بیماری های شایع دریای خزر

مشاهده کشند قرمز در دریای خزر به همراه مرگ و میر هزاران ماهی ۱۳۸۷ تا ۱۳۸۵ کفال در این دریا از اتفاقاتی بود که در سال های مشکلات زیادی را برای محیط زیست دریا و صیادان به وجود آورده بود. پنج میلیون تن مواد آلاینده از استان های براساس این گزارش ورود سالانه شمالی ایران به دریای خزر، زنگ خطر ناشی از مرگ تدریجی ذخایر این دریا را به صدا در آورده و تداوم روند آلودگی، در آینده این دریا را به زباله دانی تبدیل می کند.

در واقع روند آلودگی های آب های حوزه خزر درحالی است که دریای خزر به عنوان بزرگ ترین منبع ماهیان خاویاری دنیا ۹۰ درصد خاویار جهان را تأمین می کند. گسترش بیماری ویروسی در ماهیان کفال ۱۳۸۲ ۱۳۸۵ یکی از فرضیه ها در خصوص تلفات سال های اخیر ماهیان کفال در دریای خزر، وقوع نوعی بیماری ویروسی جدید به نام نکروز عصبی ویروسی در بین ماهیان است. این بیماری در اکثر نقاط گونه آبزیان گزارش شده است.

این بجز افریقا در بیش از ۴۰ درصد دنیا و به دنبال وقوع تلفات عدیده ای که در ماهیان ۱۳۸۲ بیماری از سال در قالب یک طرح ملی در، کفال دریای خزر مشاهده شده بود به مرحله اجرا ۳ استان شمالی کشور از سال ۱۳۸۵ پژوهشکده های درآمده است. نتایج این طرح ملی نشانگر وجود این عامل بیماری زا در منطقه بوده است و به جز ایران در آبهای دریایی کشورهای منطقه مدیترانه مانند یونان، ترکیه، ایتالیا و فلسطین اشغالی نیز رد پای این بیماری به اثبات رسیده است.

با توجه طبیعت ویروس عامل این بیماری هیچگونه درمان مؤثری بر علیه آن ماهیان مبتلا وجود ندارد، بنابراین باید اجرای اقدامات اساسی در خصوم ا رعایت مدیریت بهداشتی، کاهش بار آلودگی دریا و استرس ناشی از آن اجرای اقدامات اساسی در خصوص رعایت مدیریت بهداشتی و کاهش بار انتقال آن به سایر گونه های اقتصادی دریای خزر مبنای برنامه های اجرایی کشور تاکنون، قرار گیرد.

در خصوص امکان انتقال این بیماری به انسان گزارشی مخابره نشده است زیرا، سلول های انسانی فاقد گیرنده های لازم جهت استقرار عامل بیماری در بدن انسان هستند، بنابر این در صورتی که ماهیان صید شده سالم بوده و فاقد علائم بالینی همچون اتساع محوطه شکمی، خونریزی جلدی و یا لاغری مفرط باشند و ویژگی های ماهیان سالم را داشته باشند؛ مصرف آنها مشکلی ندارد.

بحث مسئله در باب سرطان معده و عوامل تاثیر گذار آن

شرایط محیطی و اقلیمی در هر منطقه زمینه را برای بروز و شیوع برخی بیماری ها مساعد می کند. سرطان نیز از جمله بیماری هایی است که عوامل عمده تأثیرگذار بر این بیماری را عوامل محیطی می دانند.

میزان بروز انواع آن، در نواحی جغرافیای مختلف متفاوت است. در سال های اخیر در کشورمان این میزان افزایش پیدا کرده است. به خصوص در استان گیلان، سرطان معده شیوع فراوان دارد و سالانه جان صدها نفر را به خطر می اندازد.

استان گیلان، از فراوانی سرطان معده مقام اول را در کل کشور دارد. تفاوت های واضحی را در میزان شیوع و فراوانی هر کدام از سرطان ها در مناطق مختلف شاهد هستیم به طوری که در عرض بالای ۳۲ درجه جغرافیایی شیوع بیماری سرطان مری بالا است و تأثیر زمینه های محیطی و شرایط جغرافیایی و نوع اشتغال را با این بیماری در ارتباط دانسته اند.

سرطان معده دومین عامل مرگ باشد. حدود %80 سرطان های معده از نوع آدنوکارسینوم می باشد. به نظر می رسد در بین سرطان ها در دنیا این بیماری کشندگی زیادی دارد .

در جهان تنوع بسیار زیادی از نظر میزان بروز سرطان معده وجود دارد تصور می شود تفاوت های محیطی بیش از تفاوت های نژادی مسئول این اختلاف چشمگیر است.

 

عوامل عمده تاثیر گذار بر سرطان معده

• مصرف نیترات و ترکیب های آن که به صورت ترکیبات نیتروزامین
• غذاهای نمک سود شده
• آلودگی های محیطی . ازت و نیترات
• تشعشعات
• سموم کشاورزی

نتیجه گیری

پراکندگی جغرافیایی سرطان معده بر اساس محل اقامت در شهرستان های رشت، تالش، لاهیجان، انزلی، صومعه سرا، لنگرود، فومن، رودسر، آستانه، شفت، املش، رودبار، سیاهکل، ماسال، رضوان شهر، آستارا دارای بیشترین فراوانی است. پراکندگی جغرافیایی این سرطان بر اساس بروز درصد هزار نفر جمعیت در شهرهای رشت، تالش، املش، شفت، فومن، انزلی، لاهیجان، صومعه سرا، لنگرود، سیاهکل، آستانه، ماسال، رودسر، رودبار، رضوان شهر، آستارا دارای بیشترین فراوانی است.

مشخص شد که از بین عناصر اقلیمی، دما با این بیماری بیشترین ارتباط را دارد به طوری که با افزایش آن تعداد مراجعه بیماران مبتلا به این سرطان بیشتر می شود. رطوبت نیز دارای رابطه منفی با این بیماری است . در نواحی که سرطان معده شایع تر است، وسعت زیادی از مناطق را خاک های رسوبی نرم و خاک های چمنی مرطوب در برگرفته است و در نواحی که این بیماری کمتر مشاهده می شود، بیشتر خاک های لیتوسل وجود دارد.

می توان گفت که خاک ها از لحاظ دارا بودن خصوصیات فیزیکی و شیمیایی می توانند بر پراکندگی جغرافیایی سرطان معده تأثیر بگذارند. با توجه به بررسی های انجام شده در دریای خزر درباره تأثیرات آبزیان آلوده بر انسان می توان اینگونه نتیجه گرفت که دریای خزر با وجود آلودگی های بسیار و از بین رفتن ذخایر غنی آن اما تا به حال از انتقال بیماری در اثر مصرف آبزیان توسط انسان هیچ گزارشی داده نشده است.

مخاطرات دریایی خزر

بررسی حوادث و مخاطرات دریایی در سواحل دریای خزر، علل آن و نیز راهکارهای مناسب به منظور اطلاع رسانی و افزایش آگاهی ساکنان مناطق ساحلی و گردشگران است.

سواحل دریای خزر با طبیعت زیبای خود سالانه پذیرای گردشگران بسیاری می باشد. شنا در فصل تابستان در سواحل خزر به ویژه در استان های گیلان و مازندران یکی از تفریحات سالم و رایج در این پهنه است. نا آشنایی با فنون شنا در محیط دریایی، سالانه سبب غرق شدن صدها نفر از گردشگر در سواحل خزر می شود.

بسیاری از این افراد در عین آشنایی کافی با شنا در محیطهای آبی کوچک، دچار حوادث ناگوار در دریا می شوند. موج و جریان های ناشی از آن، به ویژه جریان شکافنده، دلیل اصلی تلفات انسانی ناشی از شنا در سواحل است. چگونگی ایجاد جریان های شکافنده، اثرات آن بر شناگران و چگونگی پیش بینی آن و کاهش تلفات انسانی، موضوعی است که حدود پنج دهه قبل مطالعه آنها آغاز شده است. نتایج این مطالعات در بسیاری از کشورها با ارائه مدل های پیش بینی موج و جریان، حضور پایگاههای امداد ساحلی، ارایه هشدارهای لازم در ناحیه ساحلی و آموزش مردم در سطوح مختلف، به ویژه در مدارس، سبب کاهش چشمگیر تلفات انسانی ناشی از شنا در سواحل شده است. میزان تلفات انسانی ناشی از شنا در ایران قابل مقایسه با تلفات انسانی زلزله های متوسط در ایران است، با این تفاوت که در زمین لرزه در زمانی کوتاه، در حد چند ثانیه یا چند دقیقه، اما در ناحیه ساحلی در طی سه ماه این اتفاق می افتد. با شناخت محیط ساحلی خزر از نظر رژیم موج، جریان شکافنده ناشی از آن، و ویژگیهای مرفولژیک می توان راهکارهای عملی جهت آموزش به گردشگران و ارایه کمکهای لازم در ساحل انجام داد، تا از این طریق مرگ و میر ناشی از شنا در سواحل خزر کاهش یابد.

علاوه بر جریان های شکافنده، در سواحل جنوبی خزر امکان رویداد خیزاب و سونامی نیز وجود دارد، بنابراین افزایش آگاهی سبب می شود هم ساکنان مناطق ساحلی و هم گردشگران برای مقابله با این حوادث آماده شوند.

(رضا ملازینل)